Wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Ryszarda Frankowicza przeciwko Polsce

Uprzejmie informujemy, że wpłynęło do biura Izby pismo z Ministerstwa Zdrowia z prośbą o rozpowszechnienie wśród członków samorządu zawodowego lekarzy wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie Frankowicz przeciwko Polsce (skarga nr 53025/99).

Pełny tekst wyroku dostępny jest w biurze Izby. Zamieszczamy informację prawną zawierającą streszczenie wyroku.

Katowice, dnia 11 lipca 2011 r.

INFORMACJA PRAWNA

Dotyczy: treści wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Ryszarda Frankowicza przeciwko Polsce

Skarżący, Ryszard Frankowicz jest lekarzem ginekologiem, w 1996 r. na zlecenie pacjenta napisał raport „opinię” o dotychczasowym leczeniu tego pacjenta przez klinikę hepatologii w Tarnowie. W swojej pisemnej opinii Ryszard Frankowicz stwierdził, że lekarze tamtejszej kliniki nie wykazali należytej staranności przy diagnozowaniu, informowaniu i zapewnieniu opieki zdrowotnej pacjentowi. Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej w Tarnowie wszczął przeciwko Ryszardowi Frankowiczowi postępowanie zarzucając mu nieetyczne postępowanie – naruszenie art. 52 KEL poprzez dyskredytowanie lekarzy leczących pacjenta oraz naruszenie art. 10 KEL poprzez wykroczenie poza swoje kompetencje zawodowe. W 1997 r. Okręgowy Sąd Lekarski uznał Ryszarda Frankowicza za winnego zarzucanych mu czynów i wymierzył mu karę nagany, OSL uznał, że samo wyrażenie negatywnej opinii o pracy innych lekarzy jest naruszeniem etyki, i nie badał tego, czy opinia wyrażona przez Ryszarda Frankowicza była zasadna. W 1998 r. Naczelny Sąd Lekarski utrzymał w mocy orzeczenie Okręgowego Sądu Lekarskiego w Tarnowie.

Ryszard Frankowicz wniósł skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zarzucając, że naruszono art. 10 konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, który gwarantuje wolność wyrażania opinii uważając, że jako lekarz ma prawo wypowiadać opinię o leczeniu pacjenta przez innego lekarza, ponadto argumentował, że kara nałożona przez sądy lekarskie była prześladowaniem go za jego działalność w stowarzyszeniu na rzecz ochrony praw pacjentów.

W ocenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wolność wyrażania opinii to jeden z podstawowych filarów społeczeństwa demokratycznego. Wolność ta obejmuje nie tylko prawo głoszenia informacji neutralnych, czy pozytywnych, obejmuje ona także prawo głoszenia poglądów niepokojących lub niekorzystnych dla kogoś. Trybunał przypomniał, że art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności gwarantuje wolność wyrażania opinii „każdemu”, nie ograniczając podmiotowo osób, które mogą z tej wolności korzystać, w szczególności nie wyłącza wolności w stosunku do lekarzy. Trybunał podkreślił też, że wolność opinii dotyczy również osób, które głoszą jakiś pogląd w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, z której osiągają zysk. Ograniczenie wolności opinii może – w myśl art. 10 ust. 2 Konwencji – być wprowadzone tylko gdy jest przewidziane przez prawo oraz jest niezbędne w demokratycznym państwie w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności czy ochronę dobrego imienia i praw innych osób. Trybunał uznał wprawdzie, że ograniczenie lekarzom wolności opinii wynikające z art. 52 KEL miało uzasadnienie w ochronie prawa i reputacji innych lekarzy, ale uznał, że ograniczenie to nie było „niezbędne” w demokratycznym społeczeństwie, ponadto uznał, że działanie Ryszarda Frankowicza podjęte było w obronie uzasadnionych interesów społecznych i nie miało na celu osobistego ataku na innego lekarza lecz było krytyczną - ale opartą na merytorycznych przesłankach - oceną leczenia przeprowadzonego przez innego lekarza. Nadto Trybunał zwrócił uwagę, że skazanie Ryszarda Frankowicza przez sądy lekarskie nastąpiło bez badania zasadności poglądów wyrażonych przez niego w opinii dotyczącej leczenia pacjenta w klinice hepatologii w Tarnowie

W podsumowaniu Trybunał uznał, że obowiązujący lekarzy zakaz wyrażania jakichkolwiek krytycznych ocen działania innego lekarza nie jest zgodny z prawem do wyrażania opinii, może ponadto skutkować niebezpiecznym procederem zaniechania informowania pacjentów o ich rzeczywistym stanie zdrowia i wynikach dotychczasowego leczenia z obawy przed naruszeniem zakazu krytyki innego lekarza.

opracował:

Michał Kozik

radca prawny